Yuridik shaxslar uchun litsenziya olish
Litsenziyalash va litsenziyalash tartib-taomillari sohasida interaktiv xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha “Litsenziya” axborot tizimlari kompleksi – https://license.gov.uz/
Mablag‘larni erkin o‘tkazish kafolatlari
chet el investitsiyalarini saqlab turish yoxud ko‘paytirish uchun boshlang‘ich va qo‘shimcha summalar;
investitsiyalarni amalga oshirishdan olingan daromad;
yetkazilgan zararlarning o‘rnini ushbu Qonunga muvofiq qoplash sifatida olingan mablag‘lar;
shartnomalar shartlarini bajarish tartibida amalga oshirilgan to‘lovlar;
chet el investitsiyalarini to‘liq yoki qisman sotishdan tushgan tushum;
nizoni hal qilish oqibatida, shu jumladan har qanday sud yoki arbitraj qarori oqibatida yuzaga keladigan to‘lovlar;
xodimlarning ish haqi va boshqa to‘lovlari;
Salohiyatli xorijiy investorlar uchun imtiyoz va preferensiyalar
O‘zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining 471 va 472-moddalariga muvofiq, to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilgan holda tashkil etilgan va 2016-yil 26-avgustdagi 2822-son bilan ro‘xatga olingan O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi qarori bilan tasdiqlangan ro‘yxat bo‘yicha iqtisodiyot sohalarida mahsulot ishlab chiqarish (xizmat ko‘rsatish)ga ixtisoslashgan yuridik shaxslarga yer solig‘i, mol-mulk solig‘i va suvdan foydalanganlik uchun soliq to‘lashdan ozod qilish ko‘rinishidagi soliq imtiyozlari beriladi.
Soliq imtiyozlari ma'lum muddatga taqdim etiladi, bu investitsiya miqdoriga qarab o'zgaradi:
• 300 000 dollardan 3 million dollargacha – 3 yil muddatga;
• 3 million dollardan 10 million dollargacha – 5 yil muddatga;
• 10 million dollardan yuqori - 7 yil muddatga.
O‘zbekistonda chet el investitsiyalari kiritish shakllari
yuridik shaxslarni tashkil etish yoki ularning ustav fondlarida (ustav kapitallarida) ulushli tarzda, shu jumladan mol-mulk va aksiyalar (ulushlar) sotib olish yo‘li bilan ishtirok etish;
O‘zbekiston Respublikasi rezidentlari tomonidan emissiya qilingan qimmatli qog‘ozlarni, jumladan qarz majburiyatlarini olish;
konsessiyalarni olish, shu jumladan tabiiy resurslarni qidirish, o‘zlashtirish, qazib olish yoki ulardan foydalanishga doir konsessiyalarni olish, shuningdek mahsulot taqsimotiga oid bitimlarda ishtirok etish;
mulk huquqini, shu jumladan intellektual mulk obyektlariga bo‘lgan mulk huquqini, mualliflik huquqlarini, patentlar, tovar belgilari, foydali modellar, sanoat namunalari, firma nomlari va nou-xau, ishchanlik obro‘sini (gudvillni), shuningdek savdo va xizmat ko‘rsatish sohasi obyektlariga bo‘lgan mulk huquqini ular joylashgan yer uchastkalari bilan birgalikda olish;
Investorlar qonunchilikka zid bo‘lmagan boshqa shakllarda ham investitsiyalarni amalga oshirishi mumkin.
Investitsiya faoliyati investitsiyalar kiritishning turli shakllarini birlashtirish vositasida amalga oshirilishi mumkin.
Investitsiyalarning birlamchi yoki takroran kiritiladigan shakllari o‘zgartirilishi ularning investitsiya sifatidagi darajasi o‘zgarishiga olib kelmaydi.
Xorijiy sarmoya ishtirokidagi korxonalar
To'g'ridan-to'g'ri investitsiyalar tarkibiga quyidagi shartlarga javob beradigan yangi tashkil etilgan korxonalar kiradi:
- korxona ustav kapitalining hajmi 400 million so‘m ekvivalentidan kam bo‘lmasligi kerak (Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Xorazm viloyatida kamida 200 million so‘m);
– muassislar orasida chet ellik jismoniy yoki yuridik shaxs mavjudligi;
— xorijiy investitsiyalar ulushi korxona ustav kapitalining kamida 15 foizini tashkil etishi kerak.
Davlat aktivlarini xususiylashtirish
XSKni tashkil etishda tashkiliy-huquqiy cheklovlar
Keyingi yillarda mamlakatimizda iqtisodiyotda davlat ishtirokini qisqartirish va davlat aktivlarini xususiylashtirish, shuningdek, samarasiz va istiqbolsiz korxonalarni tugatish hisobiga xususiy mulkchilikni kengaytirish bo‘yicha tizimli islohotlar amalga oshirildi.
Xususan, so‘nggi uch yilda ustav kapitalida davlat ulushi bo‘lgan 300 ga yaqin xo‘jalik jamiyati va davlat unitar korxonasi (keyingi o‘rinlarda – davlat ishtirokidagi korxonalar), 1600 dan ortiq ko‘chmas mulk ob’ektlari xususiylashtirildi. 650 ta korxona tugatilib, 160 ta korxona qayta tashkil etildi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023-yil 24-martdagi “Iqtisodiyotda davlat ishtirokini qisqartirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PQ-102-son qaroriga muvofiq 1001 ta korxonaning sotilgan aksiyalari (ulushi) ro‘yxati toʻliq ochiq kimoshdi savdosi orqali, 1-ilovaga* muvofiq, “Bir aksiya – bir lot” tamoyili boʻyicha xalq IPO oʻtkazish tartibida aksiyalari ulushlari ochiq kimoshdi savdolari orqali sotiladigan 40 ta korxona roʻyxati tasdiqlandi. 1a*-ilova va ochiq kimoshdi savdolari orqali sotiladigan 1046 ta davlat ko‘chmas mulk obyektlari va davlat ishtirokidagi korxonalar ro‘yxati 2-ilovaga* muvofiq.
Investorlar huquqlari
o‘z investitsiyalariga va investitsiya faoliyati natijalariga egalik qilishga, ulardan foydalanishga hamda ularni tasarruf etishga, shuningdek investitsiya faoliyati natijalarini sotishga va olib chiqishga;
o‘z investitsiyalari va boshqa aktivlari rekvizitsiya (ekspropriatsiya) qilingan taqdirda munosib kompensatsiya olishga;
kreditlar va qarzlar tarzidagi pul mablag‘larini jalb etishga;
davlat boshqaruvi organlari, mahalliy davlat hokimiyati organlari va ular mansabdor shaxslarining qonunga xilof harakatlari (harakatsizligi) va qarorlari natijasida yetkazilgan zararlar uchun tovon olishga haqli.
O‘zbekiston Respublikasi hududidagi manbalardan olingan daromadlar bo‘yicha soliqqa tortish tartibi
— O‘zbekiston Respublikasida doimiy yashab turgan yoki moliya yilida boshlanadigan yoki tugaydigan o‘n ikki oygacha bo‘lgan istalgan davr mobaynida 183 kun yoki undan ko‘proq muddatda O‘zbekistonda turgan jismoniy shaxs O‘zbekiston Respublikasining rezidenti deb qaraladi.
O‘zbekiston Respublikasi rezidenti bo‘lmagan jismoniy shaxslarga O‘zbekiston Respublikasi hududidagi manbalardan olingan daromadlar bo‘yicha soliq solinadi.
Xuddi shunday vaziyat xorijiy yuridik shaxslarni soliqqa tortishda ham yuzaga keladi. Shunday qilib, O‘zbekistonda taʼsis etilgan yoki ro‘yxatdan o‘tkazilgan yuridik shaxs, shuningdek O‘zbekiston Respublikasidan tashqarida ro‘yxatdan o‘tgan, bosh korxonasi O‘zbekistonda joylashgan yuridik shaxs O‘zbekiston Respublikasining rezidenti hisoblanadi.
O‘zbekiston Respublikasining rezidenti bo‘lmagan yuridik shaxslarga O‘zbekiston hududidagi manbalardan olgan daromadlari (foydalari) bo‘yicha soliq solinadi.
Shu bilan birga, xorijiy jismoniy va yuridik shaxslardan soliqlar va yig‘imlarni undirish tegishli xorijiy davlatda O'zbekiston respublikasining jismoniy va yuridik shaxslariga nisbatan ham xuddi shunday choralar ko‘rilgan hollarda o‘zaro kelishuv asosida to‘xtatilishi yoki cheklanishi mumkin.
Investitsiya faoliyati sub'ektlari huquqlarining kafolatlari
Davlat investitsiya faoliyati subyektlarining huquqlarini kafolatlaydi. Davlat organlari va ularning mansabdor shaxslari investitsiya subyektlarining qonunchilikka muvofiq amalga oshirilayotgan faoliyatiga aralashishga haqli emas.
Davlat investorlarning fuqaroligi, yashash joyi, iqtisodiy faoliyatni amalga oshirish joyi bilan bog‘liq holda, shuningdek investorlarning yoki investitsiyalarning kelib chiqish mamlakatiga qarab investorlarni kamsitishga yo‘l qo‘ymaslikni kafolatlaydi.
Investor tomonidan huquqlarning amalga oshirilishi boshqa investorlarning huquqlari va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlarini buzmasligi kerak. Bunda davlat tadbirkorlik subyektining hamta’sischisi (aksiyadori, ishtirokchisi) sifatida boshqa ta’sischilar (aksiyadorlar, ishtirokchilar) kabi teng huquqlar va majburiyatlarga ega bo‘ladi.
EIZ ishtirokchilari uchun soliq va bojxona imtiyozlari
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 26-oktabrdagi 5-sonli qaroriga muvofiq. PF-4853-son, maxsus iqtisodiy zonalar ishtirokchilariga O‘zbekiston Respublikasining Soliq kodeksi va O‘zbekiston Respublikasi qonunida belgilangan tartibda ayrim soliqlar, shuningdek bojxona to‘lovlari bo‘yicha imtiyozlarni qo‘llashning o‘ziga xos xususiyatlari taqdim etiladi. "Maxsus iqtisodiy zonalar to'g'risida".
Soliq va bojxona to‘lovlari bo‘yicha imtiyozlar 3 yildan 10 yilgacha muddatga beriladi. EIZ ishtirokchilari kiritilgan investitsiyalar hajmiga qarab mol-mulk solig‘i, yer solig‘i va suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq to‘lashdan ozod qilinadi, jumladan:
• 300 ming dollardan 3 million dollargacha - 3 yil muddatga
• 3 million dollardan 5 million dollargacha - 5 yil muddatga
• 5 million dollardan 10 million dollargacha – 7 yil muddatga
• 10 million dollardan va undan ortiq — 10 yil muddatga.
Shuningdek, EIZ ishtirokchilari o‘zlari kiritgan investitsiyalar hajmiga qarab daromad solig‘ini to‘lashdan ozod qilinadilar, jumladan:
• 3 million dollardan 5 million dollargacha – 3 yil muddatga;
• 5 million dollardan 15 million dollargacha - 5 yil muddatga
• 15 million dollardan va undan ortiq — 10 yil muddatga.
Bundan tashqari, EIZ ishtirokchilari tovarlarni olib kirishda qo‘shilgan qiymat solig‘ini to‘lash bo‘yicha 120 kungacha kechiktirish huquqiga ega.
EIZ ishtirokchilari Oʻzbekiston Respublikasi hududiga olib kirishda bojxona toʻlovlaridan (bojxona rasmiylashtiruvi yigʻimlaridan tashqari):
• qurilish davrida investitsiya shartnomasiga muvofiq investitsiya loyihasini amalga oshirish uchun qurilish materiallari;
• O‘zbekiston Respublikasi Vazirlarining 04.06.2021 yildagi PKM-352-son qarori bilan tasdiqlangan ro‘yxat bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasida ishlab chiqarilmaydigan, eksportga mo‘ljallangan mahsulotlarni ishlab chiqarish va realizatsiya qilish uchun foydalaniladigan xom ashyo, materiallar va butlovchi qismlar va texnologik asbob-uskunalar va ularning analoglari.
Qo'shimcha kafolatlar va qo'llab-quvvatlash choralarini ta'minlash
Qo'shimcha kafolatlar va qo'llab-quvvatlash choralarini ta'minlash:
O‘zbekiston Respublikasi Hukumati chet ellik investorga investitsiyalarni va investitsiya faoliyatini davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash doirasida qo‘shimcha kafolatlar va qo‘llab-quvvatlash choralarini (imtiyozlar va preferensiyalarni) taqdim etgan taqdirda O‘zbekiston Respublikasi Hukumati bilan investitsiya shartnomasi majburiy tartibda tuziladi.
Chet ellik investorlarga qo‘shimcha kafolatlar va qo‘llab-quvvatlash choralari (imtiyoz va preferensiyalar) har bir aniq holatda quyidagilarga investitsiya qilish chog‘ida taqdim etiladi:
barqaror iqtisodiy o‘sishni, mamlakat iqtisodiyotidagi ilg‘or texnologik o‘zgarishlarni ta’minlovchi ustuvor tarmoqlarga;
O‘zbekiston Respublikasining eksport salohiyatini mustahkamlash va kengaytirishni, uning jahon xo‘jalik aloqalariga integratsiyasini ta’minlovchi ustuvor loyihalarga.
Bunda soliqlar va to‘lovlarni to‘lash bo‘yicha qo‘shimcha imtiyozlar chet ellik investorlar tomonidan tashkil etilgan chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalarga faqat aniq belgilangan muddatga beriladi va bu imtiyozlar muddatsiz xususiyatga ega bo‘lishi mumkin emas.
Qonun hujjatlariga o'zgartirishlar kiritilgan taqdirda xorijiy investorlarga beriladigan kafolatlar
chet ellik investorning O‘zbekiston Respublikasi korxonalarining ustav fondlaridagi ulushli ishtiroki bo‘yicha cheklovlar joriy etilganda;
chet ellik investorlarning vizalarini rasmiylashtirish va uzaytirish bo‘yicha qo‘shimcha tartib-taomillar, shuningdek chet el investitsiyalarini amalga oshirish bo‘yicha boshqa qo‘shimcha talablar joriy etilganda.
Investor uchun noqulay o‘zgarishlarga qarshi kafolatlarning amal qilishi quyidagi hollarda boshlanadi:
korxona tashkil etilganda — u davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan sanadan e’tiboran;
QK va XK ni ro‘yxatdan o‘tkazish to‘g‘risida maʼlumot
Хорижий капитал иштирокидаги корхоналарни давлат рўйхатидан ўтказиш учун зарур бўладиган ҳужжатлар
Хорижий капитал иштирокидаги корхоналарни давлат рўйхатидан ўтказиш учун зарур бўладиган ҳужжатлар
taqsimlash balansi — bo‘lishda va ajratib chiqarishda.
Topshirish dalolatnomasi va taqsimlash balansi qayta tashkil etilayotgan yuridik shaxslarning barcha kreditorlari va qarzdorlariga nisbatan barcha majburiyatlari bo‘yicha, shu jumladan taraflar bahslashayotgan majburiyatlar bo‘yicha, huquqiy vorislik to‘g‘risidagi qoidalarni o‘z ichiga olgan bo‘lishi kerak — qayta tashkil etish yo‘li bilan tuzilayotgan tadbirkorlik subyektlari uchun.
Agar taqsimlash balansi qayta tashkil etilgan yuridik shaxsning huquqiy vorisini aniqlash imkonini bermasa, unda yangidan paydo bo‘lgan yuridik shaxslar qayta tashkil etilgan yuridik shaxsning o‘z kreditorlari oldidagi majburiyatlari bo‘yicha solidar javobgar bo‘ladilar.
Ariza beruvchi ta’sis hujjatlarini o‘z ixtiyoriga ko‘ra qonun hujjatlari talablarini inobatga olgan holda namunaviy shakllar asosida yoki boshqa shakllarda rasmiylashtirish huquqiga ega.
13. So‘rovnomaga ilova qilinayotgan hujjatlar elektron hujjat shaklida bo‘lishi kerak.
Ro‘yxatdan o‘tkazuvchi organga so‘rovnomani qog‘ozda rasmiylashtirilgan hujjatlarning “PDF” (portable document format) formatida skaner qilingan nusxalari shaklida ilova qilgan holda jo‘natishga yo‘l qo‘yiladi.
Davlat ro‘yxatidan o‘tkazish (qayta ro‘yxatdan o‘tkazish) uchun yuborilgan so‘rovnomalar:
ikki va undan ortiq muassislari bo‘lgan tadbirkorlik subyektlari — yuridik shaxslarda muassisning so‘rovnomada ko‘rsatilgan elektron pochta manziliga Tizim tomonidan yuborilgan xabarnoma va uning muassisligini Yagona identifikatsiyalash tizimi orqali identifikatsiyalashni tasdiqlash yo‘li bilan har bir muassisning muassislar tarkibiga kiritilganligiga roziligi mavjud bo‘lishi kerak, O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi bo‘lmagan shaxslar bundan mustasno;
muassislari tarkibida O‘zbekiston Respublikasi fuqarosi bo‘lmagan shaxslar ko‘rsatilgan xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalar, chet el sarmoyasi ishtirokidagi korxonalar, boshqa tadbirkorlik subyektlari — yuridik shaxslarda majburiy tartibda ko‘rsatilgan shaxslarning elektron raqamli imzosi (keyingi o‘rinlarda ERI deb ataladi) bilan imzolanadi.
Internet jahon axborot tarmog‘i orqali real vaqt rejimida — bank kartasi va ulangan “SMS xabar berish” xizmati yordamida naqdsiz hisob-kitob ko‘rinishida;
O‘zbekiston Respublikasi banklarining kassalari orqali — Tizim tomonidan shakllantirilgan so‘rovnomaning noyob raqami ko‘rsatilgan holda naqd yoki naqdsiz hisob-kitob ko‘rinishida;
hisob raqamidan bank o‘tkazmasi yordamida naqdsiz hisob-kitob ko‘rinishida.
To‘langan davlat boji qaytarilmaydi, qonun hujjatlarida belgilangan tartibda ortiqcha to‘langan summalar bundan mustasno.
Ўзбекистон Республикасида банк ҳисоб рақамини очиш тартиби
2023-yil 1-maydan boshlab muassislari O‘zbekiston Respublikasi rezidentlari bo‘lgan yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlar davlat ro‘yxatidan o‘tkazilganda ham, o‘z faoliyati davomida ham masofadan turib bank hisob raqamlarini ochishlari mumkin;
nogironligi bo'lgan shaxslar uchun imzo namunalarini qo'yishda faksimil imzodan foydalanishga ruxsat beriladi;
banklarga qog‘oz shaklda hisobvaraq ochish uchun taqdim etilgan hujjatlarni, agar ularni elektron shaklda saqlash uchun shartlar mavjud bo‘lsa, saqlamaslik huquqi beriladi;
barcha jismoniy shaxslar uchun hisobvaraqlarni ochish yagona identifikator - jismoniy shaxsning shaxsiy identifikatsiya raqami (PINFL) asosida amalga oshiriladi.
Investorlarga soliqlar va to‘lovlarni to‘lash sharti bilan chet el valyutasidagi mablag‘larni O‘zbekiston Respublikasiga va O‘zbekiston Respublikasidan cheklovlarsiz erkin o‘tkazish, shu jumladan valyutani repatriatsiya qilish uchun ayirboshlash kafolatlanadi. Bunday o‘tkazmalar quyidagilarni o‘z ichiga oladi: