Hozirgi kunda O‘zbekiston Respublikasida 24 ta maxsus iqtisodiy zonalar (MIZ) mavjud bo‘lib, ulardan 23 tasi sanoat, 1 tasi qishloq xo‘jaligi ixtisoslashgan.
2008-yildan 2022-yilgacha bo‘lgan davrda maxsus iqtisodiy zonalar hududlarida 3,2 milliard dollarlik jami 604 ta loyihalar amalga oshirildi. Umumiy summadan 896,9 mln dollarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar tashkil etadi. Loyihalar hisobiga 55 mingga yaqin yangi ish o‘rinlari yaratildi. Ushbu loyihalarning eng yirigi Angren EIZ (1038,2 mln dollarlik 84 ta loyiha), “Navoiy” EIZ (495,0 mln dollarlik 73 ta loyiha), “Urgut” EIZ (335,9 mln dollarlik 77 ta loyiha), va “Qo‘qon” EIZda (280,2 mln dollarlik 84 ta loyiha) amalga oshirildi.
Ko‘rib chiqilayotgan davrda EIZ ishtirokchi korxonalar 13,7 trln so‘mlik 500 turdan ortiq sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarib, 283,1 mln dollarlik mahsulotlarni eksport qildilar, 2022-yildagi ko‘rsatkichga nisbatan 114 foizga oshdi.
Erkin iqtisodiy zonalar rivojlanishini tartibga soluvchi meʼyoriy-huquqiy bazani takomillashtirish bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar olib borildi. Xususan, “Maxsus iqtisodiy zonalar to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni qabul qilindi. Hujjat bilan EIZlarni yaratish, ular faoliyat ko‘rsatishining muddatini uzaytirish va tugatish, chegaralarini o‘zgartirish tartibi belgilandi hamda ularni boshqarish tizimi, shuningdek, EIZ ishtirokchilarini ro‘yxatdan o‘tkazish tartibi qayta ko‘rib chiqildi.
Bundan tashqari, hujjatda MIZ hududida infratuzilma obyektlarini qurish yoki qayta taʼmirlash ishlari markazlashtirilgan hamda nomarkazlashtirilgan manbalar hisobidan moliyalashtirilishi mumkinligi nazarda tutilgan.
MIZlarni zarur infratuzilma bilan taʼminlash ularning samarali ishlashi va yangi investorlar va tadbirkorlarni o‘z hududlarida loyihalarni amalga oshirishga jalb qilishning asosiy omili hisoblanadi. Shu munosabat bilan, 2023 yilda mavjud EIZni muhandislik-kommunikatsiya tarmoqlariga ulash bo‘yicha ishlarni bajarish uchun 847 mlrd so‘m ajratish rejalashtirilgan.
Xususan, bu MIZdagi investitsiya faoliyatining ijobiy prognozlari bilan bog‘liq. 2023-yilda Respublikaning erkin iqtisodiy zonalarida qiymati 983,6 mln dollarlik 86 ta yangi investitsiya loyihalarini amalga oshirish rejalashtirilgan. Ushbu loyihalarni amalga oshirish natijasida 128 yangi turdagi sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarish yo‘lga qo‘yiladi va 13 ta ming yangi ish o‘rinlari yaratiladi.
